لیزر موهای زائد و مکانیسم اثر آن :
لیزر موهای زائد، بر پایه جذب انتخابی نور به وسیله مواد بیولوژیکی بدن نهاده شده است که در آن انرژی به گونه ای به فولیکول مو منتقل می شود که آسیب های بافتی در فولیکول مو در حداکثر میزان خود و در بافت های محیطی و مجاور، در حداقل باشد. در بخش قبلی با عنوان درمان موهای زائد با لیزر که در آن به سیکل رشد مو و تغییرات فیزیولوژیکی رخ داده در آن پرداختیم
مکانیسم فوتوترمولیز:
ریشه هر مو دارای رنگدانه ای به نام ملانین است. و در سیکل رشد مو ، به تدریج این رنگدانه در مرحلیه ی آناژن فعال میگردد. و به بیشترین مقدار در تمامی سیکل رشد مو می رسد. و از سوئی دیگر رنگدانه ملانین در اپیدرم حتی در پوست های تیره بسیار کم و در مقابل به میزان بسیار زیاد در مو تجمع یافته است. بنابراین ملانین بهترین و مهمترین ماده بیولوژیکی هدف برای بکارگیری اصول جذب انتخابی لیزر به منظور رفع موهای زائد می باشد.
همانگونه که در تصویر فوق مشاهده می نمائید لیزر موهای زائد، با گسیل نمودن نور هدایت شده خود به سوی ریشه ی مو که همان محل انبار شدن ملانین موجود در ریشه هر مو است. در پی تابش نور هدایت شده لیزر به ریشه مو ، رنگدانه مو گرم میگردد. در نهایتاً به علت افزایش شدید دما ، دچار از هم گسیختگی اجزا آن و نهایتاً مرگ سلولی ایجاد می گردد .به این مکانیسم که گرم نمودن ملانین تا حد نابود کردن مو بوده فوتوترمولیز گفته می شود .
بدیهی است با نابود شدن مرکز رنگ سازی موها (ملانین)، فرد پس از طی مدت معینی از درمان ، باید کاهش محسوس موهای زائد و ناخواسته خود را مشاهده نماید .
دامنه اپتیکی ملانین :
ملانین، طول موج های نوری بین ۶۰۰ تا ۱۱۰۰ نانومتر را به خوبی جذب می نماید. این محدوده طول موج را دامنه اپتیکی ملانین گویند و در تصویر زیر به وضوح آن را مشاهد می نمایید. به بیان دیگر، در این طول موج، ملانین بهترین ماده هدف برای جذب لیزر موهای زائد است. از آنجایی که لیزر فقط رنگدانه های تیره موجود در ریشه های مو را هدف قرار می دهد. بنابراین درمان موهای سفید ، روشن و پرزهای صورت و بدن توسط لیزر نتایج قابل توجهی بدنبال نخواهد داشت. همچنین در افرادی که دارای پوست روشن هستند نتیجه درمان موهای ناخواسته بهتر از درمان در افراد دارای پوست برنزه و تیره می باشد.
حال به مطلبی که در ابتدای بحث بدان اشاره نمودیم یعنی جذب انتخابی لیزر در ساختار بافت هدف بپردازیم و از این رو در ادامه به تحلیل گرمائی لیزر می پردازیم.
تحلیل گرمائی لیزر موهای زائد بطور انتخابی:
درک مشروحی از فراکنش بافت – لیزر در سال۱۹۸۳ بصورت نظریه تحلیل گرمایی نورselective پدیدار شده است.
نور توسط پوست ،رگهای خونی ،سلولهای رنگدانه ای(ملانین) و موهای ناخواسته با آسیبهای حداقلی با بافتهای همجوار جذب میشود.
برای دستیابی به این اثر تحلیل گرمائی ، لیزرها نیاز به تکمیل ۳ شرط لازم دارند:
۱- باید طول موجی ساطع کنند که بوسیله ساختار مورد هدف جذب بالائی داشته باشد.
۲- باید برای تحمیل آسیب گرمائی به هدف ، انرژی کافی تولید کنند.
۳- زمان پرتودهی بافت بوسیله لیزر باید به حدی کوتاه شود که گرما به نواحی مجاور منتشر نشود (این زمان به عنوان زمان آسایش گرمائیTRT یا (Thermal Relaxation Time) شناخته میشود
این مفاهیم درمان لیزر را بطور پیوسته متحول نمود و منجر به توسعه موفقیت آمیز تجهیزات حذف موهای زائد مبتنی بر نور و لیزر گردید.
نظریه عام تحلیل گرمائی نور بطور انتخابی :
مفهوم تحلیل گرمائی نور انتخابی روی هر دو آسیب انتخابی و حداقل شرایط لازم انرژی نورهای دیده شده با جریان تکنولوژی لیزر تاکید دارد
هرچند استفاده از یک سیستم لیزر موهای زائد با عرض پالس کوتاه ممکن است غیر قابل اجرا باشد وقتی بافت هدف جذب کننده ی ناهمگون و غیر هم شکل باشد، بیشتر از یک ناحیه درمانی بوده و ممکن است هدف واقعی بدون جذب (عدم جذب)یا جذب ضعیف را نشان دهد و بر خلاف آن دیگر قسمتهای مجاور بافت هدف، جذب قابل توجهی را نشان دهند.
در صورتی که قسمت جذب کننده ضعیف رنگدانه chromophore بافت هدف باید بوسیله انتشار گرما از قسمت جذب کننده قوی رنگدانه مورد آسیب قرار گیرد ؛ چنین آسیب حرارتی نامشخص مفهوم زمان آسیب حرارتی ( TDT) را بیان مینماید.
TDT برای یک بافت هدف زمانی است که برای تخریب در بافت هدف بصورت برگشت ناپذیر از طریق جذب گرمای بافت مجاور خود ، نیاز دارد.
برای یک ساختار هدف جذب کننده ناهمگون،TDT مقدار زمانی است که برای قسمت بیرونی هدف سپری میشود تا به دمای آسیب هدف از طریق انتشار گرما از رنگدانه گرم شده برسد.
مطابق با مفهوم تحلیل گسترده گرمائی نور انتخابی ، آسیب بافت هدف میتواند هنوز رویداد انتخابی باشد ، هرچند که TDT چندین برابر طول TRT هدف واقعی است .
TDT = TRT × r x Δ
که اینجا ضریب حرارتی با رابطه ی Δ=(T2- T0)/(T1- To). T0 می باشد
به بیان ساده ، مکانیسم اثر لیزر موهای زائد بدین صورت است که بیم لیزر از طریق رنگ مشکی موی زائد وارد می شود و ایجاد حرارت در ریشه ی مو نموده در ملانین موجود در آن جذب شده و این گرما که در نتیجه ی دریافت انرژی از بیم لیزر ایجاد شده ، می تواند انتهای ریشه مو را تخریب می کند و مو از بین می رود .
در هر پالس لیزر موی زائد حدود ۲ سانتی متر از مجموعه موها را می توان از لیزر استفاده کرد. پس ما در یک مرحله نمی توانیم همه ی ریشه ی مو را تحت تاثیر قرار بدهیم . از اینرو باید درچند مرحله و حداقل چهار مرحله لازم است که با فاصله های ۴ تا ۶ هفته از لیزر موهای زائد استفاده استفاده نمائیم . برای هر مو حداقل باید چهار جلسه تحت اثر اشعه قرار بگیرد .